بهبود پورتال

02188272631   09381006098  
تعداد بازدید : 72
5/18/2023

نقش حسابداران رسمی در فرآیند توسعه اجتماعی و اقتصادی

بخش دهم: حسابرسان و مالیات

غلامحسین دوانی

در سال 1372 قانون «استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‏ای حسابداران ذی‏صلاح به عنوان حسابدار رسمی » به تصویب رسید که هدف از تصویب آن استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‏ای حسابداران ذی‏صلاح به عنوان حسابدار رسمی، در چارچوب وظایف حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتها بود تا به اعتبار آن از قابل اعتماد بودن صورتهای مالی واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی در جهت حفظ منافع عمومی، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذیحق و ذینفع، اطمینان حاصل شود.

طبق تبصره 4 قانون یاد شده و آئین نامه اجرائی مربوط به آن، ارائه خدمات حسابرسی و بازرسی قانونی منحصر به افراد زیر است:

  • موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
  • حسابداران رسمی شاغل

باستناد ماده 24 اساسانامه جامعه حسابداران رسمی ایران موسسه حسابرسی، موسسه‏ای است که به منظور انجام خدمات حسابرسی، بازرسی قانونی و سایر خدمات تخصصی و حرفه‏ای مندرج در بند (ت) ماده یک اساسنامه، توسط حداقل سه نفر حسابدار رسمی شاغل و بر اساس شرایط خاصی تشکیل می‏شود:

مفاد قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‏ای حسابداران و وسعت و دامنه فعالیت‏های حسابرسی بر آن است که این نوع خدمات، توسط موسسات حسابرسی ارائه شود. طبق ماده 2 آئین نامه اجرائی تبصره 4 قانون یاد شده، اشخاص حقوقی زیرا الزام دارند حسابرس و بازرس قانونی خود را منحصراً از میان موسسات حسابرسی ارائه عضو جامعه حسابداران رسمی انتخاب کنند:

الف)- شرکتهای پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار و شرکتهای تابعه و وابسته  به آنها

ب)- شرکتهای سهامی عام و شرکتهای تابعه و وابسته به آنها

ج)-شرکتهای موضوع بندهای الف و ب ماده 7 قانون اساسنامه سازمان حسابرسی با رعایت ترتیبات مقرر در تبصره یک ماده 132 قانون محاسبات عمومی،

هـ)- شعب و دفاتر نمایندگی شرکتهای خارجی که در اجرای قانون اجازه ثبت شعبه و نمایندگی شرکتهای خارجی- مصوب 1376- در ایران ثبت شده‏اند،

و)- موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکتها، سازمانها و موسسات تابعه و وابسته به آنها،

ز) سایر اشخاص حقوقی و حقیقی زیر که با در نظر گرفتن عواملی از قبیل درجه اهمیت، حساسیت و حجم فعالیت آنها (میزان فروش محصولات یا خدمات، جمع دارائیها، تعداد پرسنل و میزان سرمایه) و همچنین میزان ظرفیت کاری موسسات حسابرسی و حسابداران رسمی، مشخصات یا فهرست آنها توسط وزارت امور اقتصادی و دارائی تا پایان دی ماه هر سال اعلام می‏شود:

  • شرکتهای سهامی خاص و سایر شرکتها و همچنین موسسات انتفاعی غیرتجاری،
  • شرکتها و موسسات تعاونی و اتحادیه‏های آنها،
  • اشخاص حقیقی که طبق مقررات قانونی مربوط، مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند.

بر اساس تبصره 1 ماده 2 آئین نامه یاد شده، اشخاص موضوع این ماده می‏توانند از خدمات سازمان حسابرسی نیز که تنها موسسه حسابرسی دولتی می‏باشد، به عنوان «حسابرس و بازرس قانونی» یا «حسابرس» خود حسب مورد استفاده نمایند. ضمناً بر اساس (تبصره 3 ماده 2 ) آئین نامه مزبور با تعیین و اعلام وزارت امور اقتصادی و دارائی برای حسابرسی و بازرسی قانونی اشخاص موضوع بند (ز)، می‏توان در کنار موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی، از خدمات حسابداران رسمی نیز استفاده کرد. طبق ماده 7 آئین نامه یاد شده، سایر اشخاص حقوقی و حقیقی که مشمول مفاد ماده 2 نمی‏گردند، می‏توانند حسابرسی صورتهای مالی و تنظیم گزارش مالیاتی خود را به موسسه حسابرسی یا حسابدار رسمی ارجاع کنند.

قانونگذار با محدود کردن دامنه خدمات حسابداران رسمی منفرد و واگذاری بخش عظیم خدمات حسابرسی به موسسات حسابرسی عضو جامعه، هدف ویژه‏ای را در نظر داشته است: تقویت حرفه از طریق ایجاد انگیزه برای همکاری جمعی حسابداران رسمی و کم‏بهادادن به کار انفرادی. کوشش برای هم‏افزائی توان حسابداران رسمی، ویژگی‏ برجسته‏ای است که در میان سایر مجامع حرفه‏ای، از جمله کانون وکلا و نظام پزشکی، نشانی از آن به چشم نمی‏آید. زیرا ماهیت کار حسابرسی، گروهی است و نمی‏توان از یک فرد انتظار داشت که به همه امور حسابرسی،  بازرسی و حسابرسی مالیاتی احاطه داشته باشد و نکات گزارشی را خود شخصاً دریابد.

نیاز به حسابداران مستقل که به هیچ یک از گروههای ذینفع وابسته نباشند بر اساس ضوابط و دستورالعملهای حرفه‏ای و قابل قبول، صحت عملیات مالی بنگاههای اقتصادی را بررسی و تعیین می‏کنند غیرقابل انکار و ضرورت وجود آنان سالیان دراز است که در کشورهای صنعتی و پیشرفته تثبیت شده و انتظار می‏رود نقش حسابرسان در حداقل موارد ذیل در تحولات آتی جامعه برجسته باشد. گروه در جامعه متحول ایران روشن می‏کند:

1- نقش حسابداران در ارتباط با مودیان مالیاتی و دولت.

2- نقش حسابداران در بازار بورس سهام.

3- نقش حسابداران در کاهش بوروکراسی اداری.

4- نقش حسابداران در ارتباط با بانکداری، تجار و دستگاههای مالی و اقتصادی.

نقش حسابداران در  ارتباط با مودیان مالیاتی و دولت

در کلیه جوامع پیشرفته، هر خانواده‏ای که دارای سه مشاور خانوادگی مانند وکیل دعاوی، پزشک و حسابدار می‏باشد. حسابداری حرفه‏ای معتمد و مشاور مالی و مالیاتی مودی مالیاتی در کشورهای پیشرفته است به گونه‏ای که فعل و انفعالات مالی و اقتصادی را با نظر و مشورت حسابداران خود انجام می‏دهند. اساساً در تمام کشورهای دنیا وضع هرگونه مالیات بر پایه سه اصل اساسی از: رعایت عدالت اجتماعی، ایجاد انگیزه‏های اقتصادی وکسب درآمد برای پرداخت هزینه‏های دولت استوار می‏باشد.

اجرای عدالت اجتماعی با اخذ مالیات کمتر از افراد کم درآمد و همچنین دریافت مالیات بیشتر از افراد پردرآمد و در بعضی موارد کمک مالی به افرادی که متاهل یا محتاجتر هستند، اعمال می‏شود. روشها و چگونگی گرفتن مالیات بر درآمد و کاربرد بهترین شیوه‏ها به منظور کاهش هزینه‏های سرسام‏آور تشخیص و وصول مالیات و همچنین با توجه به غیرعادلانه بودن مالیات غیر مستقیم، فرهنگ مالیاتی جامعه، صحت و سرعت در وصول مالیات، نمونه‏هائی از گرفتاری دولتهاست.

افزایش درجه و نسبت صحت و سرعت عمل در وصول مالیاتها، هزینه‏های وصول مالیات مستقیم را به صورت تصاعدی افزایش خواهد داد که به ناچار باید یک حدمطلوب را هدف قرار داد تا هزینه‏های تشخیص و وصول درصد کوچکی از کل مالیات وصول شده باشد. هرچه که این نسبت بیشتر و یا نامطلوبتر باشد، اصل رعایت عدالت اجتماعی لطمه می‏بیند. بنابراین پیچیدگی کار وصول مالیات بر درآمد عملاً باعث تحمیل هزینه وصول به شهروندان خواهد شد.

خوشبختانه از سال 1372 که قانون استفاده از خدمات تخصصی حسابداران ذی‏صلاح به عنوان حسابدار رسمی تصویب شد مقرر گردیده بود که مرحله تشخیص مالیات بر عهده این حسابداران قرار گیرد. که متاسفانه بعلت بی‏علاقه‏گی و بی‏مهری مسئولان وقت عملاً تا سال 1378 اساسنامه جامعه حسابداران رسمی تصویب نشد. با تصویب اصلاحیه قانون مالیاتها در 27/11/1380 و صراحت مفاد ماده (272) تصور بر آن بود که بار سنگین تشخیص بر دوش حسابداران رسمی قرار گرفته و هزینه‏های دستگاه وصول به مراتب کاهش خواهد یافت. اما بازهم در عمل مشاهده شد که دستگاه مالیات ستانی چندان رغبتی به استفاده از این ابزار کارآمد نشان نمی‏دهد.

بنظر می‏رسد در شرایط که دولت قادر به تامین کادر متخصص مالیاتی نبوده و کمبود نیروی انسانی کارآزموده و با تجربه در همه زمینه‏ها معضلی خاص شده، دولت باید به جامعه حسابداران رسمی روی‏آورد و با تعامل وهمسان شدن با جامعه کوشش کند بار گران مالیات را به آسانی بدوش حسابداران رسمی نهد. بدیهی است حق حاکمیت و قلمرو مالیات آنچنان نیست که دولت بعنوان یک نظاره‏گر محض نتواند از تخلفات احتمالی حسابداران رسمی جلوگیری نکند اما آنچه مسلم است اتکای به جامعه 1400 نفری حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی حتماً و یقیناً منافعی بیش از اتکاء به بدنه سنتی و فرسوده دستگاه وصول دارد چرا که چنانچه برنامه‏ریزی درستی بعمل آید حتی می‏توان انتظار داشت که در یکدوره میان مدت بخشهای فعال بدنه وصول از دستگاه مالیات ستانی جدا شده و به موسسات حسابرسی روی آورند.

از طرف دیگر دولتها ناگزیرند برای پرداخت هزینه‏های جاری و عمرانی کشور از صاحبان درآمد مالیات بگیرند. با توجه به ویژگی به تباین سه اصل کلی، عدالت اجتماعی، کسب درآمد و کاربرد سیاستهای اقتصادی، رعایت این اصول در وضع هرگونه مالیات ضروری است. بنابراین نقش سازمانهای مسئول وضع، تشخیص و وصول مالیات بسیار حساس و سنگین و ظریف است. اما متاسفانه از دیرباز در ایران هزینه وصول و مراحل تشخیص بقدری بالا و پرابهام بوده که دستگاه مالیاتی همیشه از دیدگاه عمومی مورد علاقه نبوده است.

حسابداران حرفه‏ای می‏توانند نقش ارزشمندی را در جهت اعمال اینگونه هدفهای دولت دارا باشند و این گروه به عنوان نماینده مودی مالیاتی و معتمد دولت عمل کنند که مورد اعتماد دو طرف باشند. حسابداران حرفه‏ای مجبورند تغییراتی را که الزاماًدر قوانین مالیاتی سالانه تصویب می‏شود با دقت کامل تجزیه و تحلیل نموده و تاثیرات اقتصادی و اجتماعی آن را بررسی کنند. حسابداران در کشورهای اروپائی و آمریکا به عنوان مشاور و متخصص در امور مالیاتی در تنظیم لوایح مالیاتی نقش ارزنده‏ای به عهده دارند و در این جهت به دولتها کمک می‏کنند.

حسابداران حرفه‏ای موجه‏ترین گروهی هستند که به عنوان معتمد مودیان مالیاتی و دولت نقش موثری در سهولت و کاهش هزینه‏های وصول مالیات مستقیم ایفا می‏کنند. آنان دارای تحصیلات و تخصص و تجربیاتی در این زمینه هستند و برای حفظ حیثیت و شئون حرفه‏ای، منافع شخصی و افزایش درجه اعتماد دو گروه (مودی و دولت) جانب احتیاط را در حق و عدالت رعایت خواهند کرد. انگیزه‏های کسب درآمد بیشتر و همچنین اشتهار به صحت و سلامت و رعایت اعتبار حرفه‏ای موجب می‏شود که حسابداران حرفه‏ای در تصمیمات خود برای تعیین مالیات حقه دولت کاملاً خواست قانون را رعایت کنند. این رابطه در اغلب کشورهای صنعتی بطور کاملاً رضایتبخش وجود دارد، به گونه‏ای که در بعضی از ممالک، مجامع حسابداران حرفه‏ای دستورالعملها و تصویب‏نامه‏هائی را برای حسابداران رسمی به منظور حسابرسی مالیاتی تدوین می‏کنند و پس از یکدوره میان‏مدت سه تا پنجسال عملاً هزینه وصول مالیات بمراتب کاهش خواهد یافت. تجربه اصلاحیهقانون مالیاتهای مستقیم مورخ       27/11/1380 و مشارکت نهادهای حرفه‏ای حسابداران نظیر انجمن حسابداران خبره ایران، سازمان حسابرسی و اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران می‏تواند بعنوان یک مثال قابل توجه مد نظر وزارت امور اقتصادی و دارائی قرار گیرد زیرا بیشترین مشارکت در اصلاحیه مذکور از طریق نهادهای فوق بعمل آمده بدون اینکه دستگاه وصول مالیات در این ارتباط یک ریال هزینه نماید.

 

بهبود پورتال پورتال پرتال پرتال سازمانی پورتال سازمانی پورتال شرکتی سامانه سازمانی سامانه شرکتی پرتال شرکتی وب سایت شرکتی وب سایت سازمانی مدیریت آسان مدیریت محتوا مدیریت محتوا بدون دانش فنی پنل ویژه همکاران نظرسنجی آنلاین فیش حقوقی آپلود فیش حقوقی مدیریت بیمه مدیریت خدمات بیمه خدمات بیمه بیمه تکمیلی آموزش پیشنهادات انتقادات مدیریت جلسات فرم ساز مدیریت منو مدیریت محتوا مدیریت سئو پنل مدیریتی چند کاربره ریسپانسیو گرافیک ریسپانسیو
All Rights Reserved 2022 © BSFE.ir
Designed & Developed by BSFE.ir