بهبود پورتال

تکنولوژی و تأثیر آن در زندگی انسانها :

روشها ، اسلوب و متدهای انجام و اجرای کار ، ساخت وسایل ، ارتباط اجزاء یک سیستم با هم یا سیستم ها با یکدیگر ، تبدیل مواد کم ارزش به ومواد با ارزش تر و 000 جهت حصول به محصول مطلوب تر ، بهینه سازی ، افزایش کیفیت و کمیت ، کاهش هزینه و افزایش سود ، ایجاد ایمنی و جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست و غیره را تکنولوژی گویند . 

تکنولوژی ها بر پایه اصول و مبانی علوم مختلف ، تجربیات و تحقیقات بدست می آید و برای رسیدن به این مهم تلاشها و کوششهای زیادی با صرف هزینه هنگفت صورت میگیرد و پس از حصول نتیجه تغییرات و دگرگونی های متفاوتی که در برخی موارد شگفت آورو زیربنایی است در زندگی فردی انسانها و جامعه بوجود می آورند و گذشته از رفاهیات و تأثیر مادی ، در فرهنگ و آداب رسوم ملتها نقش بسزایی ایفا می کند . با نگاهی سطحی و گذرا به زندگی و رفتار ملتهای مختلف می توان تأثیرات عمیق واساسی این پدیده را مشاهده و رویت نمود . 

نقش و تأثیر تکنولوژی در عصر و دوره جدید بحدی عمیق و ژرف است که بیان یکایک این تأثیرات در چندین جلد کتاب می گنجد و همین بس که دوره جدید به عصر تکنولوژی معرفی و ملقب شده است و می توان گفت علت اصلی عقب ماندگی کشورهای در حال توسعه در ابعاد صنعتی ، اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی ناتوانی آنها در شناخت ، انتقال و توسعه تکنولوژی می باشد . 

با توجه به رشد سریع و برق آسای تکنولوژی در کلیه زمینه ها که تغییرات روزمره در روشها ، اسلوب و متدها و همچنین کشف قوانین و روابط علمی پیچیده و گوناگون را در پی داشته و با عنایت به اهمیت و نقش آنها در زندگی فردی واجتماعی انسانها لذا امروزه در برنامه ملتها و بخصوص دولتها توجه خاصی به مبحث انتقال تکنولوژی معطوف و بودجه های هنگفتی به این امر تخصیص داده شده است . 

2

________________________________________

مبارزه طلبی حال و آینده در انتقال تکنولوژی :

امروزه ما در دنیائی زندگی می کنیم که از نظر جغرافیائی ، فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و تکنولوژی بسیار متنوع و گوناگون است . افزایش شگفت انگیز و متحیر کننده ارتباطات ، نقاط دنیا را در معرض دید همسایگان قرارداده و دهکده کوچک جهانی را پدید آورده است .

دراین پدیده جدید کشورها ، نواحی و ملتها دیگر از هم جدا نیستند و فعالیتهای صنعتی و روشهای بهتر ونوین انجام امور صنعتی مورد توجه وتقاضای همگان قرار گرفته است .

در سالهای اخیر حجم زیادی از افکار و پیشنهادات ، تکنولوژی را در سراسر دنیا به پیش برده است . با این وجود این باور وجود دارد که بیش از این مقدار به پیشنهادات و نظرات نیازمند می باشیم لذا بطور فزاینده ای نیاز به انتقال تکنولوژی بین ملتها احساس میگردد و نیز هر سازمانی در کنار توسعه منابع انسانی مناسب خود ، ایجاد ، پشتیبانی و حفظ مخازن تکنولوژیک و علمی را در اولویت برنامه ریزی و کار قرار داده است .

موانع عمده درانتقال تکنولوژی :

الف ـ موانع کلاسیک مطرح در انتقال تکنولوژی:‌ 

ـ عمده موانع مربوط به موسسات بوده واز قرار زیر می باشد :

ـ فقدان منابع ـ مالی و انسانی 

ـ فقدان پشتوانه در مدیریت جهت انجام ایده های نوین 

ـ فقدان یک فرا ساختار مدون ( طبقه بندی شده )

ـ عدم انعطاف پذیری قوانین و تصمیم گیرندگان 

ـ مقاومت در برابر پذیرش ریسک و تغییر 

ـ عدم باور به اینکه دگرگونی را نمی توان اداره کرد اما میتوان از آن پیشی گرفت 

ـ موانع ناشی از منابع تکنولوژی :

ـ نیازهای دریافت کنندگان به خوبی تفهیم نشده است 

ـ تکنولوژی برای موقعیت و محیط مناسب نیست 

ـ تکنولوژی به درستی ارائه نشده است به این معنی که میزان صحیح و کامل اطلاعات تهیه و به منابع انسانی داده نشده است .

ـ موانع ناشی از رفتارهای انسانی:

ـ فرهنگ 

ـ زبان 

ـ عدم علاقه 

ـ تنگ نظری و ارتباط ضعیف از سوی تولید کننده ونیز دریافت کننده 

3

________________________________________

ب ـ موانع موجود در انتقال تکنولوژی از دید پروفسور عبدالسلام:‌ 

- محرومیت از ارتباط با همکارانی که روی مسائل جدید و مهیج کار می کنند (مهیج و جدید علمی) و یکی از علل عمده یا نگرفتن جو تحقیق در تقریباً همه کشورهای در حال توسعه می باشد . صفحه (4) و تحصیل کودکان برگشته از فرنگ که غالباً خود را کاملاً تنها می باشند و گردهمایی که از آنها تشکیل می شود کوچکتر از آن است که یک جرم بحرانی باشد.

- عدم وجود کتابخانه مجهز و به روز .

- عدم ارتباط با گردهمایی های علمی خارج از کشور .

- عدم نقد و بررسی امور انجام شده .

- عدم اطلاع به موقع از افکار بکر .

- فعالیت اعضاء در چارچوب همان کارهایی است که قبل از مراجعت در محیط های پر تحرک دانشگاهی غربی انجام می گرفته است .

- انزوای افراد علمی به دلایل فوق الذکر و انزوا به معنی مرگ (زنده به گور شدن تدریجی) . انزوای علمی محققان .

- عدم وجود همتا برای بحث و تبادل نظر درباره مشکلات علمی .

- حاشیه های تلقی شدن علم (فعالیت های علمی در جهان سوم) .

روشهای کسب و انتقال تکنولوژی :

باتوجه به نوع وشرایط تکنولوژی ، میزان و محل تأثیرگذاری آن ، شرایط و وضعیت فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی هر جامعه نحوه و روش کسب و انتقال تکنولوژی متفاوت و مختلف می باشد .

انتقال تکنولوژی تنها انتشار و پخش ساده اطلاعات نیست ، به این معنی که ، این امر تنها ارسال ساده اطلاعات در هر شکلی نمی باشد بطوریکه کورکورانه و بدون اراده منتظر استفاده و منافع آن باشیم . انتقال تکنولوژی مقوله جدی تری است به گونه ای که این مقوله بیانگر اندرکنش بین دارندگان تکنولوژی و مصرف کنندگان بوده و ابداع واقعی را به دنبال خواهد داشت .

انتقال تکنولوژی در تمام مراحل فرآیند بدعت تکنولوژی ، از ایده ابتدائی تا محصول نهایی ، جریان دارد . این فرآیند پیچیده چندگانه در تمام مراحل تحقیقات از جمله طبقه بندی و توسعه ، طراحی ، مهندسی تولید ، تولید انبوه ، فروش و بازار و دیگر فعالیتهای افزایش سرمایه در یک رشته پیچیده و مدارهای چندگانه پس خور ( FEED BACK ) جریان داشته و صورت می پذیرد .

بسیاری بیان داشته اند که انتقال تکنولوژی تنها زمانی موفقیت آمیز است که نتایج آن تغییرات مثبتی را در برداشته باشد . 

آموزش یک مهارت و یا روش جدید به تنهایی بعنوان تکنولوژی معرفی و توصیف نمیشود مگر آنکه به تغییرات مثبت منتج گردد . بنابراین بجای مبادله اطلاعاتی ساده می بایست بر انتقال تکنولوژی موفقیت آمیز تأکید داشته باشیم .

4

________________________________________

انتقال تکنولوژی مقوله ای بیش از آموزش به تنهایی است و در واقع آموزش بخشی از آن می باشد .

انتقال تکنولوژی در بردارنده :

الف : تعیین نیازهای مصرف کننده 

ب : مبادله اطلاعات 

ج : تکمیل ملزومات پژوهشی ( شامل گواهینامه ، آموزش و … ) 

د : پس خور ( FEED BACK ) به تولید کنندگان تکنولوژی درارتباط با مسائل مربوطه می باشد بطور کلی و در ابعاد وسیعتر می توان اذعان کرد ، انتقال تکنولوژی فرآیندی از ارتباط است که یافته های تحقیقاتی یا اطلاعات جدید را جامه عمل می پوشاند . 

دست اندرکاران انتقال تکنولوژی ، سخت ترین مراحل کار را در قالب زیر خلاصه کرده اند :

ـ افراد و سازمانها به طور طبیعی در مقابل تغییرات مقاومت می کنند .

ـ ارتباط شخصی مهمترین عامل در انتشار و اتخاذ ابداع می باشد .

ـ انتقال و ارتباط مــؤثر ایده ها و تکنیکــهای جدید از چندین کانال مختــــلف از قبیل : افراد ، نامه های اداری ، گزارش مطالعات موردی ، 000 صورت می گیرد که هیـچ کدام به تنهایی کافی نیست .

ـ تجربه و اعتبار افراد بلند پایه از عوامل مهم در توسعه پذیرش ابداع و تکنولوژی است .

ـ قبول تکنولوژی جدید زمان بر بوده و حجم زیادی کار را می طلبد و همراه با ریسک می باشد .

در انتقال تکنولوژی باید دقت و کوشش کرد مفیدترین و کارآمدترین تکنولوژی روز مشخص و بطور کامل کسب و منتقل گردد و از تکنولوژیهای نا کارا و ناقص خودداری شود چون اکثر شرکتها و سازمانها از ارائه و انتقال تکنولوژی جدید خود به شدت اجتناب می نمایند .

روشهای کسب و انتقال تکنولوژی کلاً به دو قسمت : 1- منابع داخلی . 2- منابع خارجی تقسیم میگردد.

راهکارهای عمده انتقال تکنولوژی و غلبه بر موانع موجود :

راهکارهای عمده انتقال تکنولوژی موفق و غلبه بر موانع موجود در جلسات عدیده ای مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

جناب آقای پروفسور عبدالسلام در کتاب A Man of Science عمده ترین و در عین حال کارآمدترین روشهای مناسب انتقال فن آوری خصوصاً برای کشورهای در حال توسعه را در قالب موارد ذیل بیان نموده اند.

- ایجاد مرکزی جهت تلاقی اندیشه ها .

- یافتن منابع مالی برای فرار از کسر بودجه .

- کاهش بورکراسی در قبال بنیه های علمی .

- بسط دامنه برنامه های همکاری و عضویت ، دوره های پیشرفته ، سمینارها ، کارگاهها و کنفرانسها.

5

________________________________________

- ایجاد نهادهاب ملی و جهانی .

- ایجاد مراکزی که بتواند امکانات کار فوق دکترا را فراهم کند.

- رساندن کشورهای در حال توسعه از نظر اعضا زیر ساخت علمی به ابعاد بحرانی از طریق اعمال یک سیاست دقیق علمی ، تعهدات دیرپا ، مدیریت بلند نظر ، سازماندهی متکی به خود و برقراری ارتباط آزاد بین المللی .

کسب و انتقال تکنولوژی از منابع داخلی شامل موارد زیر می باشد .

الف : تعیین مشکلات و معضلات موجود در هر صنعت وارائه به مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی داخل کشور .

ب : ارتباط مستقیم با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی جهت اطلاع از آخرین تحقیقات انجام شده و نتایج آن .

ج : ضبط و درج مشکلات و معضلات روزانه که ضمن اجرای کار رخ میدهد و همچنین راه حلهایی که جهت رفع آنها ارائه و به نتیجه میرسد .

د : جمع آوری کلیه موارد فوق و ضبط و نگهداری در سایت اینترنت بصورتی که به سهولت قابل دسترسی باشد .

هـ : جمع بندی موارد فوق الذکر وارائه دوره های آموزشی کوتاه مدت ضمن خدمت و سمینارهای تخصصی .

روشهای کسب و انتقال تکنولوژی از منابع خارجی شامل موارد زیر می باشد .

الف : اخذ آخرین تحقیقات علمی از طریق اینترنت و مجلات پژوهشی و علمی معتبر دنیا .

ب : کسب آخرین تحقیقات علمی و تکنولوژی شرکتها و سازمانهای خارجی .

از روش اول اطلاعاتی که بیشتر جنبه علمی محض دارد و فاقد ارزش علمی و کاربردی می باشد و یا تکنولوژی هایی که فسخ و بجای آن تکنولوژی جدیدی جایگزین شده است را صرفاً می توان اخذ و بدست آورد .

بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی بعلت تحریم اقتصادی ، جنگ تحمیلی و علاقه شدید به استقلال اقتصادی تلاش ها و کوششهای شگفت انگیز وتعجب آور در زمینه های مختلف صنعتی / فنی بعمل آمد و استعدادهای بالقوه ملت ایران به فعل در آمد وهر روز شاهد فن آوری جدیدی بوده و می باشیم .

از جمله در صنعت نفت می توان بازسازی پالایشگاه ها و تأسیسات نفتی را ذکر کرد که در فاصله زمانی بسیار اندکی پس از بمباران و تخریب کامل ، مجدداً آماده بهره برداری میشدند و یا اطفاء حریق چاههای دهلران ، چاههای کویت ، چاه 50 اهواز و نیز عدم توقف صادرات نفت در زمان جنگ تحمیلی را می توان اشاره نمود . اینها گوشه ای از تلاش و کوشش ملت مسلمان ایران در جهت کسب و ایجاد تکنولوژی و فن آوری می باشد .

اما پس ازجنگ تحمیلی و در دوران سازندگی فقدان تکنولوژی و روشهای کارآمد روز در زمینه های

6

________________________________________

مختلف بخصوص در صنایع بالادستی نفت و پتروشیمی بیش از پیش مشاهده گردید لذا برای رفع این معضل قراردادهایی در قالب همکاری فنی، مشارکت شرکتهای داخلی با شرکتهای خارجی و بخصوص بیع متقابل منعقده گردید تا بدین طریق بتوان در انتقال تکنولوژی و روشهای کارآمد روز همت نمود .

جهت انجام و اجرای هر چه بهتر این امر خطیر پیشنهاد میگردد :

شورای انتقال تکنولوژی : 

جهت سازماندهی ، نهادینه کردن وتهیه برنامه جامع مدون بمنظورتعیین تکنولوژی روز و انتقال هرچه بهتر ومقیدتر شورایی تشکیل گردد که اهم وظایف آنها عبارتند از : 

1- بررسی راه کارهای مناسب و برنامه ریزی جهت استفاده مطلوب از قراردادهای خارجی بخصوص بیع متقابل بمنظور شناسایی انتقال تکنولوژی روز .

2- بررسی ، تهیه و تصویب ضوابط و آیین نامه های لازم در راستای گسترش انتقال تکنولوژی از طریق امکانات و تسهیلات موجود در قراردادهای خارجی و بخصوص بیع متقابل .

3- ایجاد هماهنگی وارتباط لازم جهت انتقال تکنولوژی کسب شده از قراردادهای خارجی و بخصوص بیع متقابل در سایر مدیریت های وزارت نفت .

4- تهیه و تصویب ضوابط و مشخصات لازم برای کارکنانی که جهت کسب تکنولوژی روز به پیمانکاران بیع متقابل معرفی میشوند و بررسی و تأیید کارکنان معرفی شده .

5- بررسی ، تهیه و تصویب فرم کلی بندهای قراردادی ، مربوط به انتقال تکنولوژی جهت درج در قراردادهای خارجی و بخصوص قراردادهای بین متقابل .

6- بررسی و ارائه راهکارهای لازم جهت همکاری با امور حقوقی و قراردادها در ارزیابی و انتخاب پیمانکاران و شرکتهای خارجی به گونه ای که پیمانکاران و شرکتهای دارای تکنولوژی کارآمد را مشخص ومعین نمود .

اعضاء شورای انتقال تکنولوژی : 

1- مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران یا قائم مقام مدیرعامل ( رئیس جلسه ) .

2- رئیس دانشگاه صنعت نفت .

3- رئیس آموزش مرکزی شرکت ملی نفت ایران .

4- رئیس پژوهش و توسعه شرکت ملی نفت ایران .

5- مدیرعامل یا قائم مقام مدیرعامل شرکت های تابعه .

6- مدیر مهندسی نفت شرکت های تابعه .

7- مدیر مهندسی و ساختمان شرکت های تابعه .

8- پژوهش و توسعه شرکت های تابعه .

7

________________________________________

روش اجرایی کسب و اخذ تکنولوژی روز شرکتهای خارجی و طرف قرارداد بیع متقابل :

برای اینکه بتوان روش و نحوه اجرایی مطلوب و کارآمدی جهت کسب تکنولوژی روز از شرکتهای خارجی و بخصوص طرف قرارداد بیع متقابل تهیه و ارائه نمود ابتدا لازم و ضروریست تخصص های مورد استفاده در امور جاری شرکت ملی نفت ایران که نیاز به تکنولوژی روز دارند و نیز تخصص هایی که در انجام تعهدات مندرج در قرارداد بیع متقابل مورد استفاده قرار می گیرند را مشخص نمائیم . 

این تخصص ها در نمودار شماره یک معین و نشان داده شده است .

روش اجرایی انتقال تکنولوژی از شرکتهای خارجی و طرف قرارداد بیع متقابل با توجه به تخصص های مختلف بشرح زیر ارائه میگردد :

1- پیمانکار می بایست دو سری کامل از تمام نرم افزارهایی که در ضمن انجام کارهای تخصصی زیر مورد استفاده قرار می دهند تهیه و تحویل کارفرما نموده و همچنین نسبت به آموزش آنها اقدام نماید .

الف ـ مهندسی مخزن 

ب ـ پترو فیزیک 

ج ـ زمین شناسی 

د ـ برنامه ریزی حفاری 

هـ ـ عملیات حفاری 

و ـ پروسس 

ز ـ سیویل 

ح ـ مکانیک 

ط ـ برق وابزار دقیق 

ی ـ خوردگی فلزات 

2- کلیه محاسبات کامپیوتری پیمانکار می بایست توسط نرم افزارهای بند 1 در دفتر کارفرما قابل انجام باشد و درصورت نیاز به سخت افزارهای دیگر می بایست توسط پیمانکار تهیه و تحویل کارفرما گردد .

3- در زمان انجام کلیه کارهای محاسباتی / طراحی / عملیاتی مرتبط به تخصص های مندرج در بند1تعدادی کارشناس بشرح زیراز شرکتهای تابعه وزارت نفت توسط کارفرما معرفی میشوند. این کارشناسان از ابتدا تا انتهای کارهای مربوط به هر تخصص در کلیه امور مربوطه مشارکت ونظارت مستقیم خواهند داشت . این مشارکت و نظارت صرفاً جهت کسب آخرین فن آوریها و انتقال آن به درون وزارت نفت انجام میگردد و هیچگونه مسئولیت نظارتی / اجرایی بر پروژه نخواهند داشت و ناقص مسئولیت پیمانکار نمی باشد .

8

________________________________________

الف ـ مهندسی مخزن 3 نفر 

ب ـ پترو فیزیک 3 نفر

ج ـ زمین شناس 3 نفر

د ـ مهندس حفاری 2 نفر 

هـ ـ زمین شناس در حفاری 2 نفر 

و ـ حفار 2 نفر

ز ـ پروسس 2 نفر 

ج ـ مکانیک 2 نفر

ط ـ سیویل 2 نفر 

ی ـ ابزار دقیق 2 نفر 

ک ـ خوردگی فلزات 2 نفر

4- از ابتدای شروع طراحی و ساخت دستگاههای اساسی ( مانند : پمپ ، کمپرسور ، توربین و 000) برای هر دستگاه دو نفر تا تولید نهایی بر کلیه عملیات طراحی و ساخت آنها در محل کارخانه نظارت خواهند داشت .

5- افراد مذکور در بندهای 3 و 4 موظف به ارائه گزارش روزانه / هفتگی / ماهانه از نحوه انجام کار، طراحی ، روشهای محاسباتی و عملیاتی 000 به کارفرما ( امور پژوهش وتوسعه شرکت تابعه ) می باشند . ضمناً این افراد پس از پایان کار هر تخصص ملزم به ارائه گزارش کامل از ابتدا تا انتهای کار می باشند ( گزارش نهایی ) . نحوه تهیه گزارش نهایی وسرفصل مطالب آن توسط شورای انتقال تکنولوژی مشخص وتدوین میگردد. گزارش روزانه / هفتگی / ماهانه و گزارش نهایی توسط امور پژوهش و شرکت تابعه مورد بررسی وارزیابی قرار گرفته و نتیجه بررسی و ارزیابی بانضمام خلاصه و چکیده گزارش نهایی را تهیه و به شورای انتقال تکنولوژی ارائه نماید ( نحوه بررسی ، ارزیابی و خلاصه گزارش نهایی توسط شورای انتقال تکنولوژی مشخص و معین میگردد .) 

6- تعیین توانایی فنی / تخصصی افراد بند 3 و 4 و میزان تسلط آنان به زبان انگلیسی توسط شورای انتقال تکنولوژی بررسی و تأیید خواهد شد .

7- افراد مذکور در بند 3 و 4 موظف هستند در کلیه کلاسهای آموزشی که توسط شرکت تابعه جهت انتقال فن آوری برنامه ریزی و تشکیل میگردد به عنوان مدرس شرکت نمایند . نحوه و کیفیت ارائه مطالب مدرس در کلاسها ومیزان جذب آنها بوسیله شرکت کنندگان توسط واحد انتقال تکنولوژی بررسی ، ارزیابی وکنترل میشود .در خاتمه کلاسها امتحان کتبی توسط واحد برنامه ریزی و سیاست گذاری برگزار و نتایج به شرکتهای تابعه شرکت ملی نفت و شورای انتقال تکنولوژی منعکس خواهد شد .

8- از کلیه گزارشات روزانه / هفتگی / ماهانه وگزارش نهایی مذکور دربند 5 آخرین روشهای فنی / تخصصی و فن آوری جدید جمع آوری و تدوین و بصـورت کتاب جهـت استفاده در سایر 

10

________________________________________

شرکتهای تابعه وزارت نفت منتشر خواهد شد .

9- پیمانکار بیع متقابل موظف به تهیه کتابچه راه اندازی ، بهره برداری ،تعمیر و نگهداری وهمچنینتهیهو برنامه ریزی و انجام دوره های آموزشی مربوطه جهت آشنایی وتعلیم نیروهای عملیاتی جهت راه اندازی ، بهره بردای وتعمیر و نگهداری بهینه دستگاههاوکارخانه هایاحداثی است به گونه ای که کارکنان عملیاتی / تعمیراتی این کارخانهها هیچگونه مشکل وایرادی در این خصوص نداشته باشند .